Είδος δραστηριότητας:
x Καθοδήγηση
❑ Καθοδήγηση από Ομότιμους
❑ Εργαστήριο
Σχετικός πυλώνας: Κοινοτική Συμμετοχή και διαπροσωπικές σχέσεις
Σχετικές ικανότητες: Κομβικά Στοιχεία, Κοινωνική & Πολιτική, Μεταγνωστική Ικανότητα, Επικοινωνία, Πολιτιστική ευαισθητοποίηση και έκφραση.
Διάρκεια: τουλάχιστον 4 ώρες (συνιστάται η υλοποίηση αυτής της δραστηριότητας τουλάχιστον σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές)
Υλικά και Πόροι: φορητός υπολογιστής με πρόσβαση στο Διαδίκτυο, εκτυπωτής, χαρτί A4, σημειωματάριο, μαρκαδόροι, στυλό
Δραστηριότητες καθοδήγησης ένας-προς-έναν
Η δραστηριότητα αυτή, όπως και η προηγούμενη, οργανώνεται σε δύο συνιστώσες: (i) Ανάπτυξη εμπιστοσύνης (απαραίτητη για όλες τις πρωτοβουλίες καθοδήγησης – κομβική συνιστώσα της δραστηριότητας) και (ii) Στήριξη στον καθοδηγούμενο/η να εντοπίσει ευκαιρίες, ενδιαφέροντα και προθυμία να ακολουθήσει μια προσωπική εποικοδομητική πορεία σχετική με την κοινοτική συμμετοχή του/της.
Συστάσεις: Εάν εφαρμόστηκε η 1η δραστηριότητα, το θέμα αυτό δεν είναι υποχρεωτικής ανάγνωσης. Μεταβείτε στην επόμενη ενότητα “Στόχοι”.
Λάβετε υπόψη ότι πρόκειται για συνεδρία καθοδήγησης – όχι εξάσκηση, εκπαιδευτική δραστηριότητα ή εργαστήριο! Ο/η Επαγγελματίας Ολοκλήρωσης Φροντίδας (ΕΟΦ) δεν είναι δάσκαλος / εκπαιδευτής / διευκολυντής, αλλά ένας/μια έμπειρος/έμπειρη φροντιστής που θα δημιουργήσει μια σχέση με ένα λιγότερα έμπειρο άτομο με σκοπό την συνεπής παροχή υποστήριξης, φιλίας και εποικοδομητικού πρότυπου καθ’ όλη τη διάρκεια της φροντίδας. Ο ρόλος του/της ΕΟΦ είναι να παρέχει στο νεαρό άτομο υποστήριξη, καθοδήγηση και βοήθεια. Ο/η ΕΟΦ, μέσω μιας σχέσης καθοδήγησης, πρέπει να έχει την ικανότητα να είναι καλός ακροατής και να υποβάλλει ερωτήσεις που θα προκαλέσουν τον καθοδηγούμενο να εντοπίσει την κατάλληλη πορεία δράσης για την ανάπτυξή του.
Η ευελιξία είναι πλεονέκτημα! – Αυτή η περίοδος καθοδήγησης μπορεί να συνδυάσει διάφορες δραστηριότητες, ξεκινώντας από το να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον και να προβληματιστούν για τον εαυτό τους, στη συνέχεια να οικοδομήσουν τη σχέση, μέχρι το στάδιο όπου θα συζητούν την εκπαιδευτική πορεία.
- Να συνεχιστεί η ανάπτυξη της διαδικασίας οικοδόμησης μιας θετικής, εποικοδομητικής και ασφαλούς / αξιόπιστης σχέσης.
- Να εντοπιστούν ευκαιρίες, ενδιαφέροντα και προθυμία να ακολουθηθεί μια προσωπική, εποικοδομητική πορεία για την κοινοτική συμμετοχή του καθοδηγούμενου.
Αποτελέσματα
- Να εμβαθύνει η διαδικασία γνωριμίας ΕΟΦ και καθοδηγούμενου/ης και να συμμεριστούν διάφορες πτυχές (πχ. προσωπικές και πολιτιστικές) της ζωής τους ή άλλων θεμάτων που θεωρούνται σχετικά.
- Ενίσχυση της αίσθησης εμπιστοσύνης και ασφάλειας και της εποικοδομητικής συμπεριφοράς του/της καθοδηγούμενου/ης ως προς τον ΕΟΦ.
- Αύξηση της ικανότητας του/της καθοδηγούμενου/ης να οργανώνει την αίσθηση του εαυτού και να εκφράζει θετικά τα συναισθήματα για τον εαυτό του/της, τα γεγονότα της ζωής και σημαντικούς ανθρώπους, ειδικά εστιάζοντας στις προκλήσεις κοινοτικής συμμετοχής.
- Ανάπτυξη της συνείδησης του/της καθοδηγούμενου/ης σχετικά με τις επιλογές για τη δημιουργία του μέλλοντός του/της όσον αφορά την κοινοτική συμμετοχή.
Συνολικές παρατηρήσεις (βλ. Δραστηριότητα 1) – Εάν υλοποιήθηκε η Δραστηριότητα 1, αυτό το θέμα δεν είναι υποχρεωτικής ανάγνωσης. Πηγαίνετε στις Προκλήσεις.
Η διαδικασία καθοδήγησης μπορεί να είναι χρήσιμη για διάφορες καταστάσεις και για διαφορετικά στάδια της ζωής. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για παιδιά σε φροντίδα που σκοπεύουν να ενσωματωθούν σε κοινοτικό πλαίσιο, επειδή είναι ευέλικτη, προσωποκεντρική και εποικοδομητική όπου “ένας έμπειρος και έμπιστος σύμβουλος” (στην συγκεκριμένη περίπτωση ένας ενήλικας) συμμερίζεται την εμπειρία και τις γνώσεις του/της με σκοπό τη στήριξη της ανάπτυξης του καθοδηγούμενου. Η διαδικασία/εμπειρία καθοδήγησης αντιπροσωπεύει μια πολύ καλή ευκαιρία για τον καθοδηγούμενο να αποκτήσει μια θετική και εποικοδομητική επιρροή στη ζωή του/της και να αναπτύξει μια σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη, το συμμερισμό, το σεβασμό και τη φροντίδα.
Για να γίνει αυτό, ο/η ΕΟΦ έχει έναν απαιτητικό ρόλο, στον οποίο θα του/της ζητηθεί να:
- Ακούει ενεργά
- Παρέχει διάφορες προοπτικές (όχι μόνο αυτές του/της ΕΟΦ)
- Ενθαρρύνει την ενδοσκόπηση και την αυτοκριτικής
- Δίνει εποικοδομητική κριτική και αποδέχεται ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να βλέπεις, να αισθάνεσαι και να υπάρχεις σε αυτόν τον κόσμο
- Παρέχει ανατροφοδότηση βάσει στοιχείων
- Θέτει ερωτήματα που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση καταστάσεων ή προβλημάτων
- Και οι δύο – ΕΟΦ και καθοδηγούμενος/η πρέπει να έχουν ανοιχτό πνεύμα και θετική προσέγγιση. Επομένως, ο/η ΕΟΦ πρέπει να αποφεύγει τις κατευθυντικές ερωτήσεις και να μην ξεχνά ότι οι αποφάσεις πρέπει λαμβάνονται από τον καθοδηγούμενο.
- Παρέχει πληροφορίες και γνώσεις, ενημερώνει και συμμερίζεται (αν-)επίσημα δίκτυα
- Παρέχει συμβουλές σχετικά με την εκπαίδευση ή/και την ανάπτυξη σταδιοδρομίας ή/και άλλα θέματα που θεωρούνται χρήσιμα από τον καθοδηγούμενο
- Εστιάζει στη σχέση με θετικές και εποικοδομητικές προσεγγίσεις – παρέχει στήριξη και ενθάρρυνση
Όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες καθοδήγησης, τα ακόλουθα εκφράζονται συνήθως στη βιβλιογραφία:
- Αυτογνωσία – υποδηλώνει καλή κατανόηση των δικών του/της δυνάμεων και αναγκών ανάπτυξης
- Αξιοπιστία – σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο
- Διαθεσιμότητα – προθυμία και δέσμευση από πλευράς χρόνου για υποστήριξη και καθοδήγηση
- Επικοινωνία – δυνατές δεξιότητες επικοινωνίας και η ικανότητα να κατανοεί ιδέες και συναισθήματα άλλων είναι απαραίτητη!
- Ικανότητα εμψύχωσης – ο/η ΕΟΦ θα πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα περιβάλλον μάθησης/ανταλλαγής που είναι ασφαλές για τους καθοδηγούμενους να ανοίγονται ή να δοκιμάζουν διαφορετικά πράγματα
- Δημιουργικότητα και εφευρετικότητα – να είναι ανοιχτοί σε νέους τρόπους και πρακτικές και διαφορετικούς τρόπους μάθησης/εργασίας
- Ενσυναίσθηση – Δυνατότητα ενσυναίσθησης με τους καθοδηγούμενους
- Κατανόηση – ικανότητα κατανόησης διαφορετικών όψεων, προσεγγίσεων και ενδεχομένως υπόβαθρου των καθοδηγουμένων
-Η αυτοπεποίθηση και η αυτοαντίληψη μπορεί να είναι χαμηλή, ειδικά σε σχέση με την αυτο-ανάπτυξη και τη κοινοτική συμμετοχή. Αυτές μπορεί να απαιτητικές συναισθηματικές στιγμές για έναν καθοδηγούμενο με δυσκολίες στην καθιέρωση μακροχρόνιων (αν)επίσημων σχέσεων.
-Ορισμένες έννοιες μπορεί να είναι αρκετά αφηρημένες/δύσκολες και να μοιάζουν άσχετες στον καθοδηγούμενο
-Η δημιουργία μιας θετικής, εποικοδομητικής και αξιόπιστης σχέσης με τον καθοδηγούμενο μπορεί να αποτελεί πρόκληση (λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά χρειάζονται χρόνο, ευκαιρίες για σύνδεση και ανάπτυξη δραστηριοτήτων μαζί και στιγμές εμπιστοσύνης και συμμερισμού που απαιτούν ευελιξία και υποστήριξη από τον/την ΕΟΦ).
-Ο/η ΕΟΦ θα είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει επαρκώς τις συναισθηματικές δυσκολίες και τυχόν αμφιβολίες/δυσκολίες στην αυτοπεποίθηση/αυτοαντίληψη, ειδικά σε σχέση με τον κοινοτική συμμετοχή, την ικανότητα διασύνδεσης και συσχέτισης με σημαντικά πρόσωπα.
-Ο/η ΕΟΦ θα χρησιμοποιήσει κοινή γλώσσα (εάν απαιτούνται τεχνικές έννοιες, θα εξηγηθούν μέσω πρακτικών παραδειγμάτων, αναλογιών ή/και προσωπικών εμπειριών) για να διασφαλιστεί ότι ο καθοδηγούμενος κατανοεί τα λεγόμενα. Παρακαλείσθε να εστιάσετε στις πτυχές / διαστάσεις της κοινοτικής συμμετοχής που θεωρούνται ως σχετικές και ως προτεραιότητα για τον καθοδηγούμενο.
-Ο/η ΕΟΦ θα επικεντρωθεί στην εδραίωση μιας θετικής, εποικοδομητικής και αξιόπιστης σχέσης με τον καθοδηγούμενο. Για να γίνει αυτό, θα έχει μια ανοικτή και ευέλικτη προσέγγιση και θα διασφαλίσει ότι η διαδικασία καθοδήγησης γίνεται σύμφωνα με τις ανάγκες, τα συμφέροντα, τις ικανότητες και τις προσδοκίες του καθοδηγούμενου. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται προσαρμογές στους στόχους, το περιεχόμενο, τις μεθοδολογίες ή/και τις δραστηριότητες κάθε συνεδρίας – προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της καθοδήγησης. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι οι παρούσες οδηγίες πρέπει να απορριφθούν – θα κατευθύνουν πάντα το μονοπάτι καθοδήγησης, παρόλο που κάθε μονοπάτι θα είναι, προφανώς, μοναδικό.
Κάθε μονοπάτι καθοδήγησης είναι μοναδικό και αυτό είναι που το κάνει πολύτιμο. Επομένως, δεν θα προταθούν δομημένες υποχρεωτικές δραστηριότητες για τις 9 συναντήσεις καθοδήγησης. Αντί αυτού, δίνουμε συστάσεις στον/στην ΕΟΦ και τον/την καθοδηγούμενο για να τις λάβουν υπόψη και να τις εφαρμόσουν με την ευελιξία και την προσαρμογή που χρειάζονται. Το κάθε ταξίδι καθοδήγησης είναι εξατομικευμένο, συνεπώς θα έχει διαφορετικές προτεραιότητες ανάπτυξης για κάθε παιδί.
Για αυτήν τη συνάντηση, προτείνεται ο/η ΕΟΦ να επικεντρώσει τη συζήτηση σε:
Μέρος Α
- Επανεξέταση της εμπειρίας της πρώτης συνεδρίας – σημαντικά θετικά στοιχεία, τι χρειάζεται αλλαγή / βελτίωση, συναισθηματική κατάσταση κατά τη διάρκεια και μετά τη συνεδρία,
- Βοηθήστε στην ανάπτυξη ενός εφικτού σχεδίου δράσης και στηρίξτε την εφαρμογή του: στηρίξτε τον προσδιορισμό των στόχων, τη σηματοδότηση των πρωτοβουλιών / δράσεων, τον προσδιορισμό των σημαντικών βημάτων για την επίτευξη των στόχων, στον ορισμό των στρατηγικών παρακολούθησης.
- Παρέχετε εποικοδομητική ανατροφοδότηση
- Προσδιορίστε τα δυνατά σημεία και τα επιτεύγματα και εξερευνήστε τις επιλογές που υπάρχουν
- Συμβουλέψτε σε συγκεκριμένους τομείς δυσκολίας / ανάγκες εάν χρειαστεί
- Δημιουργήστε ευκαιρίες για τους καθοδηγούμενους να αποκτήσουν εμπειρία
Μέρος Β
- Συμμετοχή στην επικοινωνία
a. Συζήτηση για την ιστορία της κοινοτικής συμμετοχής και τα (αν)επίσημα δίκτυα του καθοδηγούμενου
b. Σημαντικά επιτεύγματα, προσόντα και θετικές διαστάσεις σχετικά με τη κοινοτική συμμετοχή
i. Στη διαδρομή της ζωής
ii. Εστιάζοντας στο παρόν
c. Σημαντικές αντιληπτές δυσκολίες και εμπόδια στην κοινοτική συμμετοχή
i. Στη διαδρομή της ζωής
ii. Εστιάζοντας στο παρόν
d. Στόχοι, επιθυμίες, φόβοι και προσδοκίες που σχετίζονται με την κοινοτική συμμετοχή
i. Στη διαδρομή της ζωής
ii. Εστιάζοντας σε παρούσες και μελλοντικές αποφάσεις
e. Σχέσεις στη ζωή μου – χαρακτηριστικά, θετικά στοιχεία, διαστάσεις / πτυχές που χρειάζονται βελτίωση
i. Στην παιδική ηλικία
ii. Στην εφηβεία
iii. Στο παρόν
f. Στόχοι, επιθυμίες, φόβοι και προσδοκίες σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις μου
i. Στη διαδρομή της ζωής
ii. Εστιάζοντας σε παρούσες και μελλοντικές αποφάσεις
A. Ανάπτυξη εμπιστοσύνης
a. Εμβάθυνση στη «γνωριμία ο ένας με τον άλλον»
i. Εξασφαλίστε ενσυναίσθηση και θετική αλληλεπίδραση
ii. Να είστε προβλέψιμοι και συνεπής
iii. Εξασφαλίστε εμπιστευτικότητα
iv. Προλαμβάνετε τη δυσπιστία και την καχυποψία
v. Αναγνωρίστε τυχών σημάδια εκνευρισμού που σχετίζεται με την άρνηση για συζήτηση, την αντίσταση στην αλλαγή, τη δυσπιστία
vi. Να είστε ανοιχτοί!
b. Ανάπτυξη εποικοδομητικής σχέσης
i. Δώστε χρόνο για να γνωρίσετε ο ένας τον άλλον
1. Καθιερώστε όρια
a. Φυσικά
b. Συναισθηματικά και ψυχολογικά
c. Κοινωνικά
d. Άλλα (πχ. πνευματικά)
2. Να είστε ευέλικτοι!
3. Να είστε πρόθυμοι και να δείχνετε ενδιαφέρον – χωρίς να είστε παρεμβατικοί!
ii. Να είστε έμπιστοι και ειλικρινείς
1. Να εμψυχώνετε
2. Διασφαλίστε διαφάνεια στην άποψη και τις ενέργειές σας
iii. Αφιερώστε χρόνο μαζί – διασκεδάστε!
1. Σχεδιάστε κοινές δραστηριότητες
2. Κάντε κοινές δραστηριότητες
3. Παρατηρήστε και αξιολογήστε κοινές δραστηριότητες
B. Κοινοτική συμμετοχή και διαπροσωπικές σχέσεις
Ο Επαγγελματίας Ολοκλήρωσης Φροντίδας μπορεί να επιλέξει να εφαρμόσει τη δραστηριότητα 1 ή 2 για να εισαγάγει το παιδί σε φροντίδα στο θέμα αυτό.
- “Η ζωή μου αν ήμουν καρτούν”: Μια σύντομη οπτική ιστορία των σημαντικών μου (αν)επίσημων δικτύων και συναφών ανθρώπων σε όλη μου την παιδική και εφηβική ηλικία.
Αιτιολόγηση: Η δυνατότητα δημιουργίας μιας “ιστορίας καρτούν” (μέσω σχεδιασμού cartoon, χρήσης ψηφιακών προγραμμάτων, τεχνικής κολάζ, αποκοπής και επικόλλησης φιγούρων καρτούν από περιοδικά, ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο επιλέξει ο καθοδηγούμενος) αποτελεί έναν διασκεδαστικό τρόπο να επισημανθούν τα πιο σημαντικά γεγονότα, άνθρωποι, επιτεύγματα και δυσκολίες στον τομέα της κοινοτική συμμετοχής κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας. Αντί της παραδοσιακής βιογραφικής συνέντευξης που “μερικές φορές θεωρείται ως βαρετή”, αυτή η τεχνική είναι ένας δυναμικός τρόπος πρόσβασης σε σχετικό περιεχόμενο της διαδρομής της ζωής. Επειδή παράγεται ένα αποτέλεσμα (το καρτούν), αυτή η δραστηριότητα μπορεί επίσης να επαναληφθεί και σε άλλες συνεδρίες, για να ενισχυθούν οι δεξιότητες και τα επιτεύγματα που ο καθοδηγούμενος παίρνει από τη διαδικασία καθοδήγησης.
- “Να κάνουμε μια οπτική αναπαράσταση των (αν)επίσημων δικτύων”
Αιτιολόγηση: Δεν είναι σπάνιο το γεγονός ότι τα παιδιά που αποχωρούν λόγω ενηλικίωσης έχουν δυσκολία να συστηματοποιήσουν τις πληροφορίες σχετικά με τις σημαντικές τους (αν)επίσημες σχέσεις και δίκτυα του παρελθόντος και του παρόντος. Μια οπτική αναπαράσταση θα τον/την βοηθήσει να διαρθρώσει πληροφορίες, να σχεδιάσει και να οργανώσει τον τρόπο παρουσίασής του και να προβληματιστεί για τα πιο συναφή χαρακτηριστικά αυτών των σχέσεων και δικτύων. Θα είναι επίσης σημαντική επένδυση να σχεδιάσει και να αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης για να δηλώσει τη κοινοτική συμμετοχή. Ένας κοινός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να σχεδιάσει μια «πίτσα» με διαφορετικές φέτες για κάθε σχετικό (αν)επίσημο δίκτυο. Ωστόσο, μπορούν να γίνουν και άλλα σχήματα ή / και άλλες οπτικές αναπαραστάσεις – ας είμαστε δημιουργικοί!
- “Σχέσεις, σχέσεις …”: Βασικοί κανόνες για τη βελτίωση της εμπιστοσύνης, της αυτοπεποίθησης και της σύνδεσης
Αιτιολόγηση: Η καθιέρωση μακροχρόνιων αξιόπιστων σχέσεων είναι μία από τις πιο συχνά αναφερθείσες δυσκολίες για παιδιά με μακροχρόνια διαμονή στο σύστημα κρατικής φροντίδας. Αυτή η δραστηριότητα είναι αφιερωμένη στη στήριξη του εντοπισμού των δυσκολιών και της αναγνώρισης των δυνατών σημείων, βοηθώντας τον καθοδηγούμενο να αναπτύξει στρατηγικές για την αντιμετώπιση της δυσπιστίας, των εμποδίων διασύνδεσης, της κακής επικοινωνίας ή / και άλλων δυσκολιών. Για να το κάνουμε πιο ενδιαφέρον, προτείνουμε να γίνει σε μορφή συνέντευξης Blogger – ο καθένας έχει 3 λεπτά για να θέσει σχετικές ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν σαν να απαντάει ένας πολύ σημαντικός blogger που δίνει συμβουλές σε νέους ενήλικες (π.χ. , Ερώτηση: Γιατί νομίζετε ότι το να εμπιστευτείς είναι δύσκολο; Απάντηση: “ως blogger συνδεδεμένος με τόσους πολλούς ανθρώπους … Μπορώ να πω ότι είναι δύσκολο γιατί … οι άνθρωποι λένε ψέματα! Αλλά αγαπητοί μου followers – η έλλειψη εμπιστοσύνης μένει μαζί σας και όχι με τον ψεύτη! Οι άνθρωποι πρέπει να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον για να μπορούν να ζουν μαζί … “).
- “Αν ήμουν παράγοντας κοινοτικής συμμετοχής για ένα παιδί σε φροντίδα”
Αιτιολόγηση: Η συστηματοποίηση των ευθυνών και των κύριων στόχων ενός ατόμου που είναι υπεύθυνος για την ενίσχυση της κοινοτικής συμμετοχής των παιδιών που αποχωρούν λόγω ενηλικίωσης είναι μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία για το ΕΟΦ να ακούσει ενεργά την οπτική γωνία καθοδηγούμενου σχετικά με το ρόλο εκείνων που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά σε αυτόν τον τομέα, αλλά και να απομυθοποιήσει, αποικοδομήσει και αποσαφηνίσει προκαταλήψεις και λανθασμένες ιδέες για αυτόν το ρόλο. Η συζήτηση δίνει ευκαιρία για brainstorming, εποικοδομητική αντιπαράθεση, δημιουργική ανάλυση και ανασκόπηση – ο/η ΕΟΦ πρέπει να αποφεύγει να επιβάλλει την προσωπική γνώμη ή / και να κατευθύνει τη συζήτηση.