Είδος δραστηριότητας:
x Καθοδήγηση
❑ Καθοδήγηση από Ομότιμους
❑ Εργαστήριο
Σχετικός πυλώνας: Εκπαίδευση
Σχετικές ικανότητες: Κομβικά Στοιχεία, Αίσθημα Πρωτοβουλίας και Επιχειρηματικότητας, Μεταγνωστική Ικανότητα, Επικοινωνία.
Διάρκεια: τουλάχιστον 4 ώρες (συνιστάται η υλοποίηση αυτής της δραστηριότητας τουλάχιστον σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές)
Υλικά και Πόροι: φορητός υπολογιστής με πρόσβαση στο Διαδίκτυο, εκτυπωτής, χαρτί A4, σημειωματάριο, μαρκαδόροι, στυλό
Δραστηριότητες καθοδήγησης ένας-προς-έναν
Η δραστηριότητα αυτή οργανώνεται σε δύο συνιστώσες: (i) Ανάπτυξη εμπιστοσύνης (απαραίτητη για όλες τις πρωτοβουλίες καθοδήγησης – κομβική συνιστώσα της δραστηριότητας) και (ii) Στήριξη στον καθοδηγούμενο/η να εντοπίσει ευκαιρίες, ενδιαφέροντα και προθυμία να ακολουθήσει μια προσωπική εποικοδομητική πορεία σχετική με την εκπαίδευσή του/της.
Συστάσεις:
Λάβετε υπόψη ότι πρόκειται για συνεδρία καθοδήγησης – όχι εξάσκηση, εκπαιδευτική δραστηριότητα ή εργαστήριο! Ο/η Επαγγελματίας Ολοκλήρωσης Φροντίδας (ΕΟΦ) δεν είναι δάσκαλος / εκπαιδευτής / διευκολυντής, αλλά ένας/μια έμπειρος/έμπειρη φροντιστής που θα δημιουργήσει μια σχέση με ένα λιγότερα έμπειρο άτομο με σκοπό την συνεπής παροχή υποστήριξης, φιλίας και εποικοδομητικού πρότυπου καθ’ όλη τη διάρκεια της φροντίδας. Ο ρόλος του/της ΕΟΦ είναι να παρέχει στο νεαρό άτομο υποστήριξη, καθοδήγηση και βοήθεια. Ο/η ΕΟΦ, μέσω μιας σχέσης καθοδήγησης, πρέπει να έχει την ικανότητα να είναι καλός/ή ακροατής και να υποβάλλει ερωτήσεις που θα προκαλέσουν τον καθοδηγούμενο να εντοπίσει την κατάλληλη πορεία δράσης για την ανάπτυξή του.
Η ευελιξία είναι πλεονέκτημα! – Αυτή η περίοδος καθοδήγησης μπορεί να συνδυάσει διάφορες δραστηριότητες, ξεκινώντας από το να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον και να προβληματιστούν για τον εαυτό τους, στη συνέχεια να οικοδομήσουν τη σχέση, μέχρι το στάδιο όπου θα συζητούν την εκπαιδευτική πορεία.
- Να εκκινήσει η διαδικασία οικοδόμησης μιας θετικής, εποικοδομητικής και ασφαλούς σχέσης βασισμένη στην εμπιστοσύνη.
- Να εντοπιστούν ευκαιρίες, ενδιαφέροντα και προθυμία να ακολουθηθεί μια προσωπική, εποικοδομητική πορεία για την εκπαίδευση του καθοδηγούμενου.
Αποτελέσματα
- Να γνωριστούν ΕΟΦ και καθοδηγούμενος μεταξύ τους και να συμμεριστούν διάφορες πτυχές (πχ. προσωπικές και πολιτιστικές) της ζωής τους ή άλλων θεμάτων που θεωρούνται σχετικά.
- Ενίσχυση της αίσθησης εμπιστοσύνης και ασφάλειας και της εποικοδομητικής συμπεριφοράς του/της καθοδηγούμενου ως προς τον ΕΟΦ.
- Αύξηση της ικανότητας του/της καθοδηγούμενου να οργανώνει την αίσθηση του εαυτού και να εκφράζει θετικά τα συναισθήματα για τον εαυτό του/της, τα γεγονότα της ζωής και σημαντικούς ανθρώπους.
- Ανάπτυξη της συνείδησης του/της καθοδηγούμενου σχετικά με τις επιλογές για τη δημιουργία του μέλλοντός του/της όσον αφορά την εκπαιδευτική πορεία.
Η διαδικασία καθοδήγησης μπορεί να είναι χρήσιμη για διάφορες καταστάσεις και για διαφορετικά στάδια της ζωής. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για παιδιά σε φροντίδα που σκοπεύουν να ενσωματωθούν σε κοινοτικό πλαίσιο, επειδή είναι ευέλικτη, προσωποκεντρική και εποικοδομητική όπου “ένας έμπειρος και έμπιστος σύμβουλος” (στην συγκεκριμένη περίπτωση ένας ενήλικας) συμμερίζεται την εμπειρία και τις γνώσεις του/της με σκοπό τη στήριξη της ανάπτυξης του καθοδηγούμενου. Η διαδικασία / εμπειρία καθοδήγησης αντιπροσωπεύει μια πολύ καλή ευκαιρία για τον καθοδηγούμενο να αποκτήσει μια θετική και εποικοδομητική επιρροή στη ζωή του/της και να αναπτύξει μια σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη, το συμμερισμό, το σεβασμό και τη φροντίδα.
Για να γίνει αυτό, ο/η ΕΟΦ έχει έναν απαιτητικό ρόλο, στον οποίο θα του/της ζητηθεί να:
- Ακούει ενεργά
- Ενθαρρύνει την ενδοσκόπηση και την αυτοκριτικής
- Δίνει εποικοδομητική κριτική και αποδέχεται ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να βλέπεις, να αισθάνεσαι και να υπάρχεις σε αυτόν τον κόσμο
- Παρέχει ανατροφοδότηση βάσει στοιχείων
- Παρέχει/εξηγεί διάφορες προοπτικές (όχι μόνο αυτές του/της ΕΟΦ)
- Θέτει ερωτήματα που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση καταστάσεων ή προβλημάτων
- Και οι δύο – ΕΟΦ και καθοδηγούμενος πρέπει να έχουν ανοιχτό πνεύμα και θετική προσέγγιση. Επομένως, ο/η ΕΟΦ πρέπει να αποφεύγει τις κατευθυντικές ερωτήσεις και να μην ξεχνά ότι οι αποφάσεις πρέπει λαμβάνονται από τον καθοδηγούμενο.
- Παρέχει πληροφορίες και γνώσεις, ενημερώνει και συμμερίζεται (αν)επίσημα δίκτυα
- Εστιάζει στη σχέση με θετικές και εποικοδομητικές προσεγγίσεις – παρέχει στήριξη και ενθάρρυνση
- Παρέχει συμβουλές σχετικά με την εκπαίδευση ή/και την ανάπτυξη σταδιοδρομίας ή/και άλλα θέματα που θεωρούνται χρήσιμα από τον καθοδηγούμενο
Όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες καθοδήγησης, τα ακόλουθα εκφράζονται συνήθως στη βιβλιογραφία:
- Αυτογνωσία – υποδηλώνει καλή κατανόηση των δικών του/της δυνάμεων και αναγκών ανάπτυξης
- Αξιοπιστία – σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο
- Διαθεσιμότητα – προθυμία και δέσμευση από πλευράς χρόνου για υποστήριξη και καθοδήγηση
- Επικοινωνία – δυνατές δεξιότητες επικοινωνίας και η ικανότητα να κατανοεί ιδέες και συναισθήματα άλλων είναι απαραίτητη!
- Ικανότητα εμψύχωσης – ο/η ΕΟΦ θα πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα περιβάλλον μάθησης / ανταλλαγής που είναι ασφαλές για τους καθοδηγούμενους να ανοίγονται ή να δοκιμάζουν διαφορετικά πράγματα
- Δημιουργικότητα και εφευρετικότητα – να είναι ανοιχτοί σε νέους τρόπους και πρακτικές και διαφορετικούς τρόπους μάθησης/εργασίας
- Ενσυναίσθηση – Δυνατότητα ενσυναίσθησης με τους καθοδηγούμενους
- Κατανόηση – ικανότητα κατανόησης διαφορετικών όψεων, προσεγγίσεων και ενδεχομένως υπόβαθρου των καθοδηγουμένων
- Η αυτοπεποίθηση και η αυτοαντίληψη μπορεί να είναι χαμηλή – το να μιλάς για την εκπαιδευτική πορεία σου δεν είναι ένα εύκολο ούτε απλό έργο. Τέτοιες στιγμές μπορεί να είναι συναισθηματικά απαιτητικές για έναν καθοδηγούμενο με ταραγμένο/αποτυχημένο παρελθόν στο σχολείου ή στην κατάρτισή του/της.
- Ορισμένες έννοιες μπορεί να είναι αρκετά αφηρημένες/δύσκολες και να μοιάζουν άσχετες στον καθοδηγούμενο λόγω του υφιστάμενου ιστορικού και της εμπειρίας του/της.
- Η δημιουργηθεί μιας θετική, εποικοδομητικής και αξιόπιστης σχέσης με τον καθοδηγούμενο μπορεί να αποτελεί πρόκληση (λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά χρειάζονται χρόνο, ευκαιρίες για επικοινωνία και ανάπτυξη δραστηριοτήτων μαζί και στιγμές εμπιστοσύνης και συμμερισμού που απαιτούν ευελιξία και υποστήριξη από τον/την ΕΟΦ).
- Ο/η ΕΟΦ θα προετοιμαστεί ή θα ζητήσει υποστήριξη για να αντιμετωπίσει επαρκώς τις συναισθηματικές δυσκολίες και τυχόν αμφιβολίες/δυσκολίες στην αυτοπεποίθηση/αυτοαντίληψη και να προσαρμόσει τη συζήτηση για την εκπαιδευτική πορεία σύμφωνα με τις ανάγκες του καθοδηγούμενου.
- Ο/η ΕΟΦ θα χρησιμοποιήσει κοινή γλώσσα (εάν απαιτούνται τεχνικές έννοιες, θα εξηγηθούν μέσω πρακτικών παραδειγμάτων, αναλογιών ή/και προσωπικών εμπειριών) για να διασφαλιστεί ότι ο καθοδηγούμενος κατανοεί τα λεγόμενα.
- Ο/η ΕΟΦ θα επικεντρωθεί στην εδραίωση μιας θετικής, εποικοδομητικής και αξιόπιστης σχέσης με τον καθοδηγούμενο. Για να γίνει αυτό, θα έχει μια ανοικτή και ευέλικτη προσέγγιση και θα διασφαλίσει ότι η διαδικασία καθοδήγησης γίνεται σύμφωνα με τις ανάγκες, τα συμφέροντα, τις ικανότητες και τις προσδοκίες του καθοδηγούμενου. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται προσαρμογές στους στόχους, το περιεχόμενο, τις μεθοδολογίες ή/και τις δραστηριότητες κάθε συνεδρίας – προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της καθοδήγησης. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι οι παρούσες οδηγίες πρέπει να απορριφθούν – θα κατευθύνουν πάντα το μονοπάτι καθοδήγησης, παρόλο που κάθε μονοπάτι θα είναι, προφανώς, μοναδικό.
Κάθε μονοπάτι καθοδήγησης είναι μοναδικό και αυτό είναι που το κάνει πολύτιμο. Επομένως, δεν θα προταθούν δομημένες υποχρεωτικές δραστηριότητες για τις 9 συναντήσεις καθοδήγησης που αντιστοιχούν στους 9 πυλώνες για αυτόνομη και αυτό-καθοριζόμενη ζωή. Αντί αυτού, δίνουμε συστάσεις στον/στην ΕΟΦ και τον/την καθοδηγούμενο για να τις λάβουν υπόψη και να τις εφαρμόσουν με την ευελιξία και την προσαρμογή που χρειάζονται.
Για την αρχική αυτή συνάντηση, προτείνεται ο/η ΕΟΦ να επικεντρώσει τη συζήτηση σε:
Μέρος Α
- τον σκοπό της σχέσης καθοδήγησης και τους κύριους στόχους της
- τη μορφή των συνεδριών και πώς θα αναπτυχθούν (πού, πότε, για πόσο καιρό …)
- τι θα δεσμευτεί ο καθένας και τις συγκεκριμένες ευθύνες, πρωτοβουλίες ή/και καθήκοντα που θα πρέπει να υλοποιηθούν από τον/την ΕΟΦ και τον/την καθοδηγούμενο/η
Μέρος Β (το μέρος αυτό θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα στοιχεία ενός συγκεκριμένου πυλώνα)
- Εκπαιδευτική διαδρομή
a. Ορόσημα εκπαιδευτικής διαδρομής
b. Επιτεύγματα και δυσκολίες
c. Στόχοι, επιθυμίες, φόβοι και προσδοκίες
A. Ανάπτυξη εμπιστοσύνης
a. Γνωριμία ο ένας με τον άλλον
i. Εξασφαλίστε ενσυναίσθηση και θετική αλληλεπίδραση
ii. Να είστε προβλέψιμοι και συνεπής
iii. Εξασφαλίστε εμπιστευτικότητα
iv. Προλαμβάνετε τη δυσπιστία και την καχυποψία
v. Αναγνωρίστε τυχών σημάδια εκνευρισμού που σχετίζεται με την άρνηση για συζήτηση, την αντίσταση στην αλλαγή, τη δυσπιστία
vi. Να είστε ανοιχτοί!
b. Ανάπτυξη εποικοδομητικής σχέσης
i. Δώστε χρόνο για να γνωρίσετε ο ένας τον άλλον
1. Καθιερώστε όρια
a. Φυσικά
b. Συναισθηματικά και ψυχολογικά
c. Κοινωνικά
d. Άλλα (πχ. πνευματικά)
2. Να είστε ευέλικτοι!
3. Να είστε πρόθυμοι και να δείχνετε ενδιαφέρον – χωρίς να είστε παρεμβατικοί!
ii. Να είστε έμπιστοι και ειλικρινείς
1. Να εμψυχώνετε
2. Διασφαλίστε διαφάνεια στην άποψη και τις ενέργειές σας
iii. Αφιερώστε χρόνο μαζί – διασκεδάστε!
1. Σχεδιάστε κοινές δραστηριότητες
2. Κάντε κοινές δραστηριότητες
3. Παρατηρήστε και αξιολογήστε κοινές δραστηριότητες
B. Εκπαίδευση
- “Πες μου για μια πρόσφατη εμπειρία όπου αισθάνθηκες πραγματικά καλά ή/και επιτυχής καθώς μάθαινες κάτι (στο σχολείο ή από φίλους)”
Αιτιολόγηση: Η συζήτηση με κάποιον σχετικά με μια θετική / επιτυχημένη ιστορία είναι μια ευκαιρία για να τονιστούν τα δυνατά σημεία, οι γνώσεις, οι δεξιότητες και, μερικές φορές, να αποκαλυφθούν κάποιες αδυναμίες χωρίς να νιώθουν άσχημα ή να ντρέπονται. Αυτό μπορεί να είναι το έναυσμα για μια πιο εμπεριστατωμένη συζήτηση σχετικά με τις ανάγκες και τις περιοχές στις οποίες χρειάζεται περεταίρω ανάπτυξη (π.χ. “Φαίνεται ότι έχεις δυνατές δεξιότητες προγραμματισμού, αλλά χρειάζεσαι υποστήριξη με τη διαχείριση χρόνου. Ας δούμε πώς μπορούμε να το δουλέψουμε αυτό…”).
- Συμμεριστείτε μια “εμπειρία όπου αποτύχατε θεαματικά” και τι μάθατε μέσα από αυτή…
Αιτιολόγηση: Η απογοήτευση και η αποτυχία αποτελούν μέρος της ζωής μας. Το να συμμεριστεί μια τέτοια εμπειρία και να ακούσει ότι και άλλοι έχουν τέτοιες εμπειρίες προσφέρει, πρωτίστως, την ευκαιρία να συλλογιστούμε την κοινή μας ανθρωπιά. Επιπρόσθετα, η συζήτηση για το τι ο ΕΟΦ και ο καθοδηγούμενος έμαθαν από μια τέτοια εμπειρία και το πώς αυτό το γεγονός ήταν (ή όχι) σημαντικό για την ανάπτυξη και την εξέλιξή τους, θα βοηθήσει να βγουν στην επιφάνεια σημαντικά συστατικά που θα βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της σχέση καθοδήγησης και άλλα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στην πορεία καθοδήγησης (π.χ. «όταν αποτυγχάνω αναστατώνομαι τόσο πολύ που δεν μιλώ με άλλους ανθρώπους για αρκετές ημέρες» – η διαχείριση απογοήτευσης πρέπει να είναι μέρος της καθοδήγησης στο συγκεκριμένο παράδειγμα).
- Συμμεριστείτε μια υπάρχουσα πρόκληση που σχετίζεται άμεσα με την εκπαίδευση / κατάρτιση
Αιτιολόγηση: Εμβαθύνοντας τη συζήτηση για τις προκλήσεις που σχετίζονται με την εκπαίδευση / κατάρτιση μπορεί να προσφέρει μια αξιόπιστη ατζέντα για το τι θέλει να επιτύχει ο καθοδηγούμενος στη σχέση καθοδήγησης.
Για παράδειγμα, ο ΕΟΦ μπορεί να προτείνει να δημιουργήσουν μια λίστα με τις προκλήσεις που συζητηθήκαν και να τους βάλουν προτεραιότητες ανάλογα με τους στόχους του καθοδηγούμενου. Μια τέτοια λίστα μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση πιθανών φραγμών και εμποδίων, αλλά και τρόπων αυτά να ξεπεραστούν. Σαν επόμενο βήμα μπορεί να δημιουργηθεί ένα σχέδιο δράσης και να παρακολουθούνται τα επιτεύγματα (ανατρέξτε στη δραστηριότητα Εργαστήριο 1, Σχεδιάζοντας το ΕΕΣ μου, εξατομικευμένο εκπαιδευτικό σχέδιο).